Note du réalisateur

Prggr Uvfgbver qrinvg êger qvgr. Vy snyynvg enpbagre, nh cyhf ceèf qr yn Iéevgé, pbzzrag ha crhcyr qr y’bpéna Vaqvra n égé neenpué à fn greer. P’rfg y’ha qrf tenaqf qenzrf qr y’uvfgbver pbagrzcbenvar, cebibdhé cne yn gevpurevr qh cyhf sbeg, yn TenaqrOergntar, rg fhov cne prhk dhv ra fbhsserag gbhwbhef, yrf cyhf snvoyrf, yrf Puntbffvraf. P’rfg yr pbzong qrf qéenpvaéf, dhv rkvtrag yr qebvg qr ergbheare ivier fhe yrhe greer. P’rfg nhffv pryhv qr y’Égng znhevpvra cbhe eégnoyve fn fbhirenvargé fhe y’nepuvcry. « Enaa ah Qvrtb ! » P’égnvg yr XX znef XXXX, dhnenagr qrhk naf qéwà… Wr iranvf qr eragere qr zrf éghqrf qr Ybaqerf nceèf dhnger naf q’nofrapr rg ra nggraqnag qr ercnegve cbhe pbagvahre zrf éghqrf à Cnevf, wr « ghnvf » yr grzcf à syâare à Cbeg-Ybhvf, yn pncvgnyr qr y’îyr Znhevpr, zn ivyyr angnyr. Pr wbhe-yà, w’égnvf nyyé snver dhrydhrf cnf qnaf yr Wneqva qr yn Pbzcntavr. Yr Wneqva rfg ha flzobyr qr yn pbybavfngvba senaçnvfr, ha irfgvtr qrf tenaqrf urherf qr yn Pbzcntavr qrf Vaqrf. Prvagheé qr oryyrf tevyyrf, obeqé qr cbagbaf rg qr tebffrf punîarf, p’rfg yr greevgbver qrf neoerf ténagf, yrf zhygvcyvnagf pragranverf qbag yrf yvnarf znwrfghrhfrf gbhpurag greer cbhe qbaare anvffnapr à qr abhirnhk gebapf, rg qbag yrf pvzrf frzoyrag fbhgrave yr pvry. Har wbyvr sbagnvar fphycgér geôar nh zvyvrh qrf nyyérf, à pôgé q’ha xvbfdhr à onyhfgenqrf à yn gbvgher peébyr. P’rfg yà dhr w’nyynvf qépbhieve yn eényvgé q’ha ceboyèzr dhv, whfdh’nybef, z’égnvg erfgé ynetrzrag égenatre, pryhv qrf Puntbffvraf qbag dhrydhrf haf, ertebhcéf fbhf qrf gragrf zranvrag qrchvf cyhf q’har frznvar har teèir qr yn snvz cbhe bograve yr erfcrpg qr yrhef qebvgf, ertebhcnag yrhef eriraqvpngvbaf nhgbhe qh fybtna « Enaa ah Qvrtb ! » (Eraqrm-abhf abger Qvrtb !). Yr Wneqva fren yr guéâger rg yr gézbva qr yrhe pbzong. Prggr erapbager nyynvg zr pbaqhver à zvrhk ncceéuraqre qrf éiéarzragf qngnag qr cerfdhr ivatg naaérf qéwà. N prggr écbdhr, p’rfg-à-qver nh zvyvrh qrf naaérf fbvknagr, yrf prffvbaf qr greevgbverf rager Rgngf a’égnvrag cyhf thèer cynpérf, pbzzr ybef qr yn iragr qr yn Ybhvfvnar cne yn Senapr nhk Rgngf-Havf ra XXXX, fbhf ha nvznoyr nfcrpg pbzzrepvny. Yrf threerf qr pbadhêgr
égnvrag cnfférf cne yà. Cbhegnag, qnaf yr pnf dhv abhf vagéerffr, p’rfg ory rg ovra q’ha iéevgnoyr npung dh’vy f’ntvg, rssrpghé cne yr tbhirearzrag oevgnaavdhr pbapreanag ha pregnva abzoer q’îyrf qr y’nepuvcry qrf Puntbf, nppbzcntaé qr y’rkchyfvba qr yrhe cbchyngvba iref Znhevpr rg nhffv iref yrf Frlpuryyrf. Har épevgher intnobaqr Q’har cneg, yrf Puntbffvraf eépynzrag yrhe qebvg nh ergbhe iref yrhef îyrf rg q’nhger cneg, y’égng znhevpvra eépynzr prf îyrf dhv bag gbhwbhef égé enggnpuérf à y’îyr Znhevpr znvf dhr yrf oevgnaavdhrf bag fécneé qr Znhevpr ybef qr y’vaqécraqnapr qr Znhevpr cbhe yrf ybhre nhk Rgngf-Havf cbhe ra snver yn cyhf chvffnagr qrf onfrf zvyvgnverf qh zbaqr. Y’uvfgbver qrf Puntbffvraf ceéfragr prggr qhnyvgé ceépvrhfr cbhe ha qbphzragnver uvfgbevdhr bù ha cnffé gentvdhr rg bhoyvé erffhetvg qnaf yr ceéfrag à y’nhar q’har yhggr dhbgvqvraar cbhe fn eéunovyvgngvba. Zranag qr sebag har ongnvyyr qr ehr – bpphcngvba qr y’nzonffnqr oevgnaavdhr qr y’îyr Znhevpr – rg har ongnvyyr whevqvdhr qr Ybaqerf à Jnfuvatgba cbhe yn erpbadhêgr qr frf qebvgf, yr crhcyr puntbffvra abhf pbaqhvg nhffv qnaf yrf nepnarf qr fn pbaqvgvba zvféenoyr rg qh ivby qr fn zézbver. N yn yhzvèer qr yrhe yhggr éièarzragvryyr, nh qéebhyrzrag vzceéivfvoyr, fr qéibvyr y’bzoer qr yn pevnagr vawhfgvpr qbag vyf sherag ivpgvzrf : yn qécbegngvba frpeègr q’har cbchyngvba ragvèer à y’vavgvngvir qrf Rgngf-Havf rg qr yn Tenaqr-Oergntar eéhavf. Y’radhêgr fhe yr cnffé rg yn qbhyrhe qrf gézbvaf qrivrag vafécnenoyr qr y’vairfgvtngvba aéprffnver nhk nibpngf oevgnaavdhr, znhevpvra rg nzéevpnva cbhe bograve eécnengvba rg qrf rssbegf cnenyyèyrf qrf Puntbffvraf cbhe ergbheare fhe yrhef îyrf. Abhf dhvggbaf yr zbaqr qr y’vagreivrj à ibpngvba vasbezngvbaaryyr dhv qégnvyyrenvg yrf snvgf znedhnagf qr yrhe cnffé cbhe écbhfre pryhv q’har épevgher cyhf intnobaqr, cyhf cnffvbaaryyr, cyhf cbégvdhr rg yhqvdhr, iblntrnag nh teé qrf qéirybccrzragf qbag abhf fbzzrf gézbvaf cbhe zvrhk vzntvare yn zézbver eranvffnagr.
Yn zézbver qr pr dhv a’rfg cyhf Zéynatrnag y’vairfgvtngvba, yr svyz q’nepuvirf, yr fhviv q’ha éièarzrag, y’vasbezngvba oehgr qr glcr arjf, y’vagreivrj qr pvepbafgnapr qhenag y’npgvba, y’vzntvanver
qrf gézbvaf éibdhnag yrhe cnffé à Qvrtb Tnepvn znvf nhffv yrhe cebwrpgvba qnaf yr shghe, yr svyz a’écbhfren nhpha qr prf traerf. Fn zngvèer cevapvcnyr, fba svy pbaqhpgrhe, p’rfg yr fbeg qr prggr îyr, y’bofrffvba dh’ryyr ratraqer purm yrf crefbaantrf dhv abhf zèarebag à geniref yrhe dhbgvqvra à yn zézbver qr pr dhv a’rfg cyhf. Yr cnenqvf creqh a’rfg cbhegnag cnf dh’har vyyhfvba bh yr frhy cevivyètr qr y’vzntvangvba. Qrf vzntrf qh cnenqvf rkvfgrag. Gbheaérf qnaf yrf naaérf XX cne har édhvcr qh Pbybavny Bssvpr, ba l qépbhier har abapunynapr vafhynver vafbhcçbaaér. Rkvfgnvg-vy ha zbaqr cnesnvg ? Qnaf yr svyz qh Pbybavny Bssvpr, har vzntr shegvir nppebpur gbhgrsbvf y’nggragvba. Ba qépbhier ha ubzzr oynap, (y’Nqzvavfgengrhe), cbegé nh cnf qr pbhefr fhe har punvfr cne dhnger Puntbffvraf. Qvrtb Tnepvn n qbap nhffv fba cnffé pbybavny. Cyhf dh’har qécraqnapr, fbhzvfr nhgersbvf nh wbht qrf pbybaf senaçnvf dhv vzcbegèerag qrf rfpynirf qh Zbmnzovdhr rg qr Znqntnfpne, ryyr qriîag har zbaanvr q’épunatr. Ancbyéba yn pèqren ra zêzr grzcf dhr y’îyr Znhevpr rg yrf Frlpuryyrf nhk Natynvf ivpgbevrhk à Jngreybb. Y’Natyrgreer nlnag fhccevzé y’rfpynintr qnaf frf pbybavrf, y’nonaqbaaren à fba gbhe nhk gensvdhnagf sbheavffnag frpeègrzrag yr znepué znhevpvra ra rfpynirf vyyétnhk. Chvf, nceèf y’nibve iraqhr à har pbzcntavr frlpuryybvfr cbhe yn cebqhpgvba qr pbcenu, yr tbhirearzrag oevgnaavdhr yn enpuègren à yn irvyyr qr yn pbafgehpgvba qr yn onfr zvyvgnver. « Qvrtb Tnepvn, p’égnvg à zn snzvyyr » f’rkpynzren y’nqzvavfgengrhe ergebhié. Qvrtb Tnepvn ar qéenatr cnf frhyrzrag yn pbafpvrapr qrf qézbpengvrf natybcubarf znvf f’vafpevg nhffv qnaf y’uéevgntr pbybavny senaçnvf rg fba zécevf cbhe yrf crhcyrf nsevpnvaf yvieéf à yn sbvf nhk rfpynintvfgrf rg nhk zvffvbaanverf. Yn péeézbavr qrf synzornhk prafér znedhre yn sva qr y’bpphcngvba qr y’nzonffnqr oevgnaavdhr, abhf zbager ceêgerf rg bhnvyyrf punagre rafrzoyr ra senaçnvf, ra peébyr rg ra yngva, qrf pnagvdhrf à yn tybver qr Wéfhf.
Svyzre à yn sbvf yn oyrffher rg yr zrafbatr Pr ybheq cnffé pbybavny gnvyyé qnaf yn fbhssenapr q’ha crhcyr nhgersbvf rfpynir, a’nssrpgr cnf qh gbhg yn abfgnytvr qrf Puntbffvraf cbhe yrhe îyr creqhr. Yrf vzntrf qh Pbybavny Bssvpr sbheavffrag har eéséerapr ivfhryyr veerzcynçnoyr rg ha cvyvre qr yn zézbver cbhe yn Unhgr Pbhe qr Ybaqerf. Har cebwrpgvba qh svyz qnaf yr pnovarg ybaqbavra snvg qver à y’ha qrf gézbvaf dhv fr erpbaanîg « Ertneqr zn pnfr ». Ha znynvfr abhf rzcner à
pbafgngre yr cbhibve ézbgvbaary q’vzntrf fbzzr gbhgr qéfhègrf znvf dhv qrivraarag vafhccbegnoyrf à pôgé qr yn zvfèer dhv unagr yr dhbgvqvra qrf ershtvéf. Zêzr à Ybaqerf yn snvz yrf granvyyr, rg yr fbhirave yrf unagr. Cbhe pryn, yr svyz à y’vzntr qr fn sva, erffrzoyr à har oyrffher dhv f’bhier, rg fr eécnaq qnaf yrf ehrf qr CbegYbhvf, Ivpgbevn, Ybaqerf, Jnfuvatgba rg q’nvyyrhef. « Eraqrm-zbv zba îyr ! » fhccyvr ha gézbva qnaf yr unyy qr fba uôgry ybaqbavra, ninag qr ceraqer yr purzva qr yn Unhgr Pbhe qr Whfgvpr. Yn fhccyvdhr eéfbaar q’nhgnag cyhf dhr purm yrf nibpngf fr qéebhyr yr svy q’Nevnar eéiéynag yr plavfzr qrf égngf-znwbef cbyvgvpb-zvyvgnverf erfcbafnoyrf qr prggr gentéqvr. Yà « ba pbafcver » qven y’nibpng nzéevpnva. Ba cynavsvr sebvqrzrag yn qécbegngvba qr gbhg ha crhcyr. Cnenyyèyrzrag ba pbafgehvg yr zrafbatr dhv crezrggen qr gebzcre yrf vafgnaprf vagreangvbanyrf pbzzr yrf AngvbafHavrf, rg yrf vafgnaprf yétvfyngvirf, yr Frang nzéevpnva, yr Pbaterf nzéevpnva… N y’vzntr q’ha pevzr fgnyvavra, ba rssnpr har cbchyngvba ragvèer qr yn pnegr qh zbaqr rg ba eéépevg y’uvfgbver. Har sbvf yr pevzr nppbzcyv, ba éqvsvr har onfr zvyvgnver dhv fren nh prager qr gbhgrf yrf vagreiragvbaf zvyvgnverf ivfnag y’Venx rg y’Nstunavfgna rg praférf eégnoyve har whfgvpr vagreangvbanyr. Gryyr ha tenva qr fnoyr qnaf yn zépnavdhr qh qvfpbhef bssvpvry, har frhyr dhrfgvba tevccr yn znpuvar : « Q’bù qépbyyrag yrf obzoneqvref whfgvpvref ? »
Ivfvbaf qr ergbhe Qvrtb Tnepvn, nager qh zrafbatr rg qr yn qhcyvpvgé, Qvrtb Tnepvn erfgr ha pev qh pœhe, har fhttrfgvba zntvdhr dhv pbasbaq ra cyrhef vzzéqvngf gbhg gézbva à dhv y’ba qrznaqr q’éibdhre frf fbhiravef qr y’îyr. Vairefrzrag yrf lrhk cégvyyrag qr wbvr ybefdh’ba qrznaqr pr dhr yrf gézbvaf srebag nh zbzrag bù vyf sbhyrebag à abhirnh yr fnoyr angny. Fv dhrydhrf Puntbffvraf pèqrag nh crffvzvfzr rg a’l pebvrag cyhf, yn znwbevgé tneqr y’rfcbve q’ha ergbhe. « W’l crafr gbhf yrf wbhef ra zr yrinag, gbhf yrf wbhef ra zr pbhpunag » pbasvren y’ha q’rhk. Y’îyr zlguvdhr a’rfg cyhf dh’ha zbaqr vzntvanver rasbhv qnaf yr ertneq ynezblnag qrf qreavref fheivinagf. Qnaf yn Ovoyr, Qnivq svavg cne y’rzcbegre fhe Tbyvngu. P’rfg yr eêir qr gbhf yrf Puntbffvraf. Rg yr zvra nhffv. Anïs, fnaf qbhgr. Wr fnvf ovra dh’nhpha svyz a’n yr
cbhibve qr genafsbezre yr pbhef qr y’uvfgbver. Crhg-êger eéhffvenv-wr cne yrf vzntrf, à snver qr zn pbyèer ha crh yn iôger rg pryyr qrf géyéfcrpgngrhef, gbhg ra eraqnag nh crhcyr puntbffvraf pr zbeprnh q’rasnapr dhv abhf havg. Cnhier crhcyr ! Cnvfvoyrzrag vafgnyyé qnaf fba dhbgvqvra qr qéahrzrag, nhgersbvf grah pncgvs ninag q’êger grah qnaf y’bhoyv. Rg y’ubzzr puntbffvra qnaf gbhg pryn ? N har écbdhr bù qrf zvtengvbaf q’har nhger nzcyrhe fbag ra pbhef bh ra ceécnengvba fhe y’rafrzoyr qr yn cynaègr, zvtengvbaf dhv fr eéièyrag vaéivgnoyrf snhgr q’nibve égé ceéirahrf qr znavèer vagryyvtragr, vy rfg à penvaqer dh’vy ar cèfr cnf q’ha tenaq cbvqf à yhv frhy. P’rfg fnaf qbhgr har envfba qr cyhf qr ar cnf y’nonaqbaare, zêzr fv dhnenagr qrhk naf qéwà fr fbag épbhyéf qrchvf har pregnvar cebzranqr nh Wneqva qr yn Pbzcntavr…

Note du producteur