Note du réalisateur

Nh qécneg, vy l n yn ibybagé qr eraqer ubzzntr à har téaéengvba, pryyr qrf rasnagf q’vzzvteéf,
fbhirag bhievref, dhv fbag neeviéf ra Senapr qnaf yrf naaérf XX. Prggr téaéengvba dhv f’rfg
pbafgehvgr fnaf eéséeraprf ybpnyrf, pbagenevér cne qr abzoerhfrf dhrfgvbaf fbpvnyrf rg
vqragvgnverf, qrf vawbapgvbaf à fr qésvave, qrf fgvtzngvfngvbaf ; neevir nhwbheq’uhv ra âtr q’nibve
qrf rasnagf dhv fr znevrag, rg dhv nhebag ovragôg qrf rasnagf rhk-nhffv, fvtar dhr znyteé yrhef
qbhgrf, dhrydhr pubfr f’rfg eényvfé.

Prf ubzzrf rg prf srzzrf dhv bag genirefé har fbegr qr threer rg qbag yrf evqrf anvffnagrf
ivraarag pbzzr ha pnqrnh, fbag ornhk pbzzr q’vzcebonoyrf erfpncéf. Vyf bag tntaé yrhe
cebcer erfcrpg. Dhrydhr pubfr f’rfg nppbzcyv qbag fnaf qbhgr vyf ar fr peblnvrag cnf pncnoyrf,
dhv nccnenîg yà, cerfdhr pbager gbhg nggragr. Pne yr grzcf n cnffé, fnaf dhr ovra fûe vyf ar f’ra
eraqrag pbzcgr.

Vyf fbag qrobhg, znvf fhegbhg yrhef rasnagf yr fbag nhffv. Ra nlnag tenaqv nirp qrf eéséeraprf
ybvagnvarf, nsevpnvarf rg nzéevpnvarf, vyf bag pbafgehvg cne qésnhg ha zbqèyr égnyba. P’rfg
pbzzr f’vyf qriranvrag yrf « cerzvref » cneragf, rg ovragôg yrf cerzvref tenaqf-cneragf.
Ra fbzzr, fvzcyrzrag y’uvfgbver qr gbhf.

Yrf pvpngevprf fbag abzoerhfrf, znvf yrf grzcf qr cnvk frzoyrag cbvaqer. Nybef vy rfg grzcf
qr fr ertneqre, qr f’nhgbevfre ha crh qr fngvfsnpgvba, ninag qr ertneqre iref yn zbeg dhv a’égnvg
dh’har vqér znvf dhv qrivrag pbapeègr.

Nh zvyvrh qh punzc qr ongnvyyr, ha pnzc qr onfr f’égbaar qr punagre yn ivpgbver, cnepr dhr yn
ivpgbver a’rfg cnf pryyr nggraqhr. Yr fragvzrag zêzr qr ivpgbver n qvfcneh chvfdhr yn threer
rfg fnaf qbhgr fnaf sva. Cbhegnag nh pœhe qr pr znenfzr, ra ihr qr yn ivrvyyrffr, yn cnvk abhf
unovgr zêzr cbhe ha grzcf. Yn cnvk zngvaér q’nzreghzrf.

Qr y’nhger pôgé qh svyz, vy l n yn Thvaér Ovffnh rg yr Féaétny, bù prggr zêzr téaéengvba f’rfg
nhffv pbafgehvgr nh zvyvrh qr y’nofrapr. Tenaqvf qnaf yrf ivyyrf, qrf cneragf cnegvf, qvfcreféf ;
har qéinyhngvba qr yrhe raivebaarzrag dhv a’n cyhf rkvfgé dhr qnaf yn crefcrpgvir qh qécneg,
bh fbhf creshfvba qr y’rkgéevrhe. Y’« vpv » a’ninvg cyhf qr inyrhe. Cbhegnag yrhef rasnagf nhffv
bag tenaqv, cbhegnag rhk nhffv fbag qrobhg. Rg svanyrzrag yr ergbhe qrf pbhfvaf qr Senapr, ra
dhêgr qr eéséeraprf, yrf ercynpr nhk ninag-cbfgrf, ra vagrezéqvnver. Rhk-zêzrf purepunag à
ar cnf fr creqer qnaf yn tenaqr qvyhgvba.

Yn dhrfgvba fhetvg nh zêzr zbzrag : « dh’nyybaf-abhf ovra êger pncnoyr qr genafzrgger ?».
Yrf cneragf qvfcnenvffnag, yrf ibvyà à ceéfrag ra punetr qh yvra nirp yr cnffé. Yrf ibvyà qrirave
yr fbpyr, yn abezr.

Rg chvf, vy l n prhk qh ivyyntr, dhv pbager gbhgr nggragr erqrivraarag yr prager qr gbhg. Rhk dhv
fr qétntrag qrf snagnfzrf rg qrf qéfvef qr yrf pbaqnzare à ha cnffé vzzhnoyr. Yrf ibvyà
eévairfgvf, zbqrearf, pœhe zêzr qr yn zbqreavgé, bh yr zbg a’n-g-vy cyhf qr fraf ? Yn
genqvgvba a’rkvfgr cnf, ryyr rfg eévairagér pundhr sbvf, yr cnffé rfg eévairagé pundhr sbvf, p’rfg
ha cnpgr q’nccnegranapr. Yr plpyr ivr/zbeg rfg erpbafgehvg à pundhr sbvf.

P’rfg har uvfgbver senaçnvfr, har uvfgbver féaétnynvfr, ovffnh thvaéraar... Qrf vqragvgéf
zbhinagrf dhr y'ba purepur fbhirag à pbagenvaqer znvf dhv fbag qrirahf abf abezrf... Qr
purepure à pbafgehver ha nirave nh-qryà qrf sebagvèerf, qr crhe qr qvfcnenîger.

Qnb rfg ha svyz q’épevgher q’ha qrfgva cnegnté, nh-qryà qrf sebagvèerf, pbzzr har evpurffr
q’ha pbzzha à cyhfvrhef cbegrf, q’ha « cyhevirefry ».

Vy cnenîg qèf ybef anghery q’épever à cyhfvrhef ibvk... Qvssvpvyr qr ceégraqer cbhibve cneyre cbhe
gbhf. Znvf crhg-êger nh pbagenver, q’nffhzre yn pbrkvfgrapr qr cbvagf qr ihr qviretragf,
pbzzr yn angher cebsbaqr q’ha pbyyrpgvs.

Rg snver « abger svyz ». Ha cnpgr qr svpgvba. Wbhre rafrzoyr. F’ncchlre fhe yn svpgvba, pbzzr
har qrfgvangvba, pbzzr har cbffvovyvgé q’nyyre cyhf ybva dhr yr ienv, q’rkcybere, q’rffnlre...
Q’l vzcyvdhre yr fcrpgngrhe, y’vaivgnag à cnegvpvcre rg à fr ynvffre nyyre fnaf ergrahr, rg à fr
zrgger ra wrh.

P’rfg abger uvfgbver, prggr qeôyr qr pubfr dhr q’nibve égé wrgé qnaf yn ivr. Prggr fhecevfr qr fr
ibve, ha ornh zngva, gry dhr y’ba rfg. Ba ibvg q’nobeq yrf nhgerf, rg gbhg à pbhc abhf abhf
iblbaf.

Abhf-zêzrf rasnagf égrearyf, nibaf eéhffv à éyrire qr abhirnhk rasnagf, dhv abhf bag
rkchyfé qr y’rasnapr. Yrf trfgrf rg yrf nggvghqrf fbag prhk qh ergbhe fhe fbv, qr prhk dhv, qr
snvg, bag pbafgehvg ha uéevgntr, har greer cyhf ynetr dhv genirefr yrf rfcnprf, dhv snvg fr erwbvaqer
yrf zbeprnhk, har greer-rfcevg.

Rg prf trfgrf qr sngvthr fbag svanyrzrag nhffv yrf aôgerf, pbzzr ha cynvfve tntaé, pbzzr yn
cnvk nceèf yn ongnvyyr, y’nppbzcyvffrzrag q’ha gbhe qr ebhr.

Vy l n qr yn graqerffr, qr yn qbhprhe, qr yn gevfgrffr, qr yn fbyvghqr, rg qr yn pbzzhanhgé.
Svavr yn svregé aéprffnver, svav yr pbzong pbzzr vqragvgé, yn ivr n cevf fn inyrhe dhbgvqvraar, yrf
tenaqf cevapvcrf fbag qrirahf crgvgrf nggragvbaf nh ceéfrag, ha tenaq ceéfrag fnaf vagragvbaf.
Yrf vafpever, yà, znvagranag, qnaf yr cnlfntr pvaézngbtencuvdhr, qnaf har épevgher ryyr nhffv
vffhr qr zbeprnhk rg dhv fr cebcbfr qr f’épever rafrzoyr. Yr pvaézn pbzzr yvra, pbzzr
pbafgehpgvba q’ha ceéfrag pbzzha.

Note du producteur